Przestępstwo znęcania się nad zwierzętami

Ustawodawca wskazał wart. 1 ust. 1 Ustawy o ochronie zwierząt (u.o.z.), iż zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania (art. 5 u.o.z.).

Stosownie do przepisu art. 6 ust. 1 a u.o.z zabrania się znęcania nad zwierzętami, przez które należy rozumieć w świetle art. 6 ust. 2 zadawanie albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień.

Przepis ten zawiera jedynie przykładowy katalog zachowań stanowiących typowe przypadki znęcania się nad zwierzętami. Są nimi:

• umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, niestanowiące dozwolonego prawem zabiegu lub procedury w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, w tym znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie, a także wszelkie zabiegi mające na celu zmianę wyglądu zwierzęcia i wykonywane w celu innym niż ratowanie jego zdrowia lub życia, a w szczególności przycinanie psom uszu i ogonów (kopiowanie);
• znakowanie zwierząt stałocieplnych przez wypalanie lub wymrażanie;
• używanie do pracy albo w celach sportowych lub rozrywkowych zwierząt chorych, a także zbyt młodych lub starych oraz zmuszanie ich do czynności, których wykonywanie może spowodować ból;
• bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach kończyn;
• przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w oczywisty sposób nieodpowiadającymi ich sile i kondycji lub stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego biegu;
• transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres;
• używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji, powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć;
• dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych przez osoby nieposiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający ból, któremu można było zapobiec;
• złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt;
• utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym utrzymywanie ich w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, bądź w pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie naturalnej pozycji;
• porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę pozostaje;
• stosowanie okrutnych metod w chowie lub hodowli zwierząt;
• organizowanie walk zwierząt;
• obcowanie płciowe ze zwierzęciem (zoofilia);
• wystawianie zwierzęcia domowego lub gospodarskiego na działanie warunków atmosferycznych, które zagrażają jego zdrowiu lub życiu;
• transport żywych ryb lub ich przetrzymywanie w celu sprzedaży bez dostatecznej ilości wody umożliwiającej oddychanie;
• utrzymywanie zwierzęcia bez odpowiedniego pokarmu lub wody przez okres wykraczający poza minimalne potrzeby właściwe dla gatunku.

W wyroku z dnia 16.11.2009 r. (sygn. akt V KK 187/09) Sąd Najwyższy podkreślił, że ,,jeżeli zachowanie wyczerpuje opis któregoś z punktów, to Sąd nie musi już ustalać, że spowodowało ono ból lub cierpienie, gdyż to sam ustawodawca przesądził, że zachowania w tych punktach wymienione są znęcaniem się, czyli powodują ból lub cierpienie. Znęcaniem jest więc każdy z wymienionych w art. 6 ust. 2 ustawy sposobów bezpośredniego postępowania w stosunku do zwierzęcia, które muszą być objęte zamiarem bezpośrednim sprawcy, zamiar odnosi się więc do samej czynności sprawczej, a nie do spowodowania cierpień lub bólu. Dopuszczanie polega w praktyce na nie przeciwdziałaniu, czyli przyzwoleniu i jest świadome, gdy sprawca zdaje sobie sprawę z następstw swego zachowania się, czyli że inna osoba zachowa się w jakikolwiek sposób wskazany w ust. 2 art. 6’’.

Kancelaria Prawna Modus Wrocław świadczy usługi pełnego, profesjonalnego wsparcia i doradztwa prawnego w zakresie prawa karnego.

W innym orzeczeniu, dotyczącym przestępstwa znęcania się nad karpiami, Sąd Najwyższy przypomniał, iż katalog wypadków znęcania się na zwierzętami zawarty w art. 6 ust. 2 u.o.z ma charakter otwarty wskazując , że ,,za znęcanie się nad zwierzętami może być więc uznane każde zadawanie lub dopuszczenie do zadawania bólu lub cierpienia nawet, gdy zachowanie to nie zostało wymienione wprost w żadnym z punktów tego przepisu. Wystarczy w takich sytuacjach wykazanie, że to zachowanie było niehumanitarne, a więc nieuwzględniające potrzeb zwierzęcia lub niezapewniające mu opieki czy też ochrony’’ (wyrok SN z dnia 13.12.2026 r., sygn. akt: II KK 281/16).

Przestępstwo znęcania się nad zwierzętami jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego (z urzędu). Podstawą wszczęcia postępowania jest uzasadnione podejrzenie, że doszło do popełnienia przestępstwa.

Stosownie do przepisu art. 35 ust. 1 a u.o.z przestępstwo to podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, a za działanie sprawcy ze szczególnym okrucieństwem grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat (art. 35 ust. 1 a u.o.z).