Zgodnie z przepisem art. 15 Kodeksu cywilnego małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Konsekwencją takiego stanu rzeczy w sferze możliwości dokonywania przez osoby ubezwłasnowolnione częściowo czynności prawnych jest to, że jeżeli chcą one zaciągnąć zobowiązanie lub rozporządzić swoim prawem, potrzebna jest zgoda na to ich przedstawiciela ustawowego (art. 17 KC).
Powyższe oznacza, że jeżeli np. 14 latek podpisał umowę o korzystanie z usług internetowych, to wymagany jest również dodatkowy podpis rodzica, który jest jego przedstawicielem ustawowym z mocy prawa.
Przedstawicielem ustawowym osoby małoletniej są rodzice lub opiekun, a ubezwłasnowolnionego częściowego – kurator i doradca tymczasowy w razie jego ustanowienia. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że żadne z rodziców nie może jednak reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską jak i przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania (art. 98 § 2 KRO).
We wskazanej sytuacji, sąd opiekuńczy jest zobowiązany ustanowić kuratora (art. 99 KRO).
Kompleksowe wsparcie w zakresie Prawa Cywilnego.
Kancelaria Prawna Modus
Gdyby jednak umowa została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody, to pomimo tego istnieje możliwość jej potwierdzenia przez przedstawiciela ustawowego, a nawet przez samego niepełnoletniego – po uzyskaniu przez niego pełnoletności. Od tego potwierdzenia zależy ważność umowy i jej skuteczność od daty jej zawarcia.
Należy w tym miejscu zaznaczyć, że jednostronna czynność prawna należąca do katalogu czynności prawnych, o których mowa w art. 17 KC, a zatem o charakterze zobowiązującym lub rozporządzającym, dokonana przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych bez zgody przedstawiciela ustawowego jest bezwzględnie nieważna (art. 19 KC), a zatem nie stanie się skuteczna poprzez jej późniejsze potwierdzenie ze strony przedstawiciela ustawowego.
Przykładem tego typu jednostronnych czynności prawnych są np. oświadczenie o przyjęciu spadku, czy przyrzeczenie publiczne.
Jeżeli chodzi o formę, w jakiej ewentualna zgoda przedstawiciela ustawowego winna być udzielona, należy mieć na uwadze, że w świetle art. 63 § 2 KC, jeżeli dla ważności czynności prawnej dokonywanej przez osobę o ograniczonej zdolności do czynności prawnych przewidziana jest forma szczególna (z mocy ustawy lub umowy), oświadczenie obejmujące zgodę przedstawiciela ustawowego powinno być złożone w tej samej formie (art. 63 § 2 KC).
Istnieją wyjątki od zasady wyrażonej w art. 17 KC, zgodnie z którą do ważności czynności prawnej przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.
Pierwszy wyjątek przewidziany został w przepisie art. 20 KC, który stanowi, iż osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Chodzi tu np. o drobne zakupy.
Kolejnym wyjątkiem jest przepis art. 21 KC, który stanowi, iż osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.
Pojęcie zarobku osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych obejmuje wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie z umowy o dzieło, zlecenia, o świadczenie usług oraz zysk z działalności gospodarczej.
Jeżeli zatem ktoś zamierza uiścić opłatę z zarobionych funduszy to może on samodzielnie taką umowę zawrzeć.
Kolejny wyjątek od reguły wyrażonej w art. 17 KC wynika z przepisu art. 22 KC, w świetle którego osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które dotyczą przedmiotów majątkowych oddanych jej przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego użytku, takich jak np. pieniądze. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.
