W przypadku, gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła”, o czym stanowi art. 635 KC.
Dla realizacji prawa odstąpienia w świetle przywołanego przepisu wystarczające jest samo opóźnienie ze strony przyjmującego zamówienie z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła . Opóźnienie to nie musi być kwalifikowane w kategoriach zwłoki będącej skutkiem okoliczności, za które przyjmujący zamówienie ponosi odpowiedzialność. Nie jest też konieczne zastrzeżenie przez zamawiającego dodatkowego terminu do wykonania dzieła.
Dla skuteczności odstąpienia odstępujący musi udowodnićokoliczności wskazujące na istnienie prawdopodobieństwa nie ukończenia działa w terminie.
Należy mieć na uwadze, iż okoliczności opóźnienia przyjmującego zamówienie nie są bez znaczenia.Nie mogą one bowiem wynikać z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, polegających np. na braku jego współdziałania w wykonaniu dzieła (wyrok SN z 21 września 2006 r., I CSK 129/06).
Okolicznością wyłączającą możliwość odstąpienia na podstawie art. 635 KC., może być np. nieudzielenie przez zamawiającego niezbędnych wskazówek dotyczących sposobu wykonania dzieła lub niedostarczeniu materiałów przez zamawiającego, jeżeli był do tego zobowiązany .
Również w wyroku z dnia 21.09.2006 r. (I CSK 129/06) Sąd Najwyższy wskazał:„Nieuprawniony jest pogląd, że skoro art. 635 KC nie zawiera rozróżnienia opóźnienia zawinionego i niezawinionego przez przyjmującego zamówienie, to uprawienie zamawiającego do odstąpienia od umowy jest niezależne od przyczyny tego opóźnienia, zatem może on od umowy odstąpić także wówczas, gdy opóźnienie zostało przez niego spowodowane”.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 26 stycznia 2001 r. (sygn. akt: II CKN 365/00),jeżeli odstępujący nie udowodni opóźnienia po stronie wykonawcy, to oświadczenie o odstąpieniu musi być ocenione z punktu widzenia uregulowania zawartego w art. 644 KCze wszystkimi jego konsekwencjami , w tym obowiązkiem zapłaty umówionego wynagrodzenia. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Należy mieć na uwadze, iż odstąpienie od umowy w oparciu o podstawę wskazaną w art. 635 KCpowoduje wygaśnięcie umowy od momentu jej zawarcia, tj. ze skutkiem wstecznym.
Konsekwencją odstąpienia jest obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń, a w razie gdy opóźnienie wynika z okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi wykonawca , obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
W orzecznictwie wskazuje się, iż odstąpienie od umowy o dzieło na podstawie art. 635 KC możliwe jest także po upływie terminu do wykonania dzieła (wyrok SN z 12.1.2012 r., IV CSK 182/11).
Skuteczność odstąpienia umowy zależy od dojścia do adresata w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią (art. 61 KC).
